Νεοπυθαγόρειος θεόσοφος που ήκμασε κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα, κατά τον οποίο εξέπληξε ως θαυματουργός, προφήτης και περιοδεύων ηθικοδιδάσκαλος. Την βιογραφία αυτού επεχείρησαν πολλοί μετά εναλλασσομένων εκάστοτε ροπών, όπως ο Μοιραγένης, ο Δάμις (ακολούθησε τον Τυανέα εις τις περιηγήσεις του), ο Φιλόστρατος. Ο τελευταίος αυτός έγραψε κατά εντολή της Ιουλίας Δόμνας, συζύγου του αυτοκράτορας Σεπτίμου Σεβήρου, η οποία αφού διάβασε το έργο του Δάμι, ήθελε να έχει βιβλίο πληρέστερο και περισσότερο αξιόπιστο. Τόσο τα έργα των προγενέστερων όσο και του Φιλόστρατου αντικατοπτρίζουν τις ποικίλες θρησκευτικές διαθέσεις, των χρόνων περί του Ιησού Χριστού, του συγκρητισμού. Στον Απολλώνειο αποδίδονται μαγεία, εξορκισμοί δαιμονίων, θαύματα, ασκητικός βίος, ηλιολατρία ως ύψιστη και ευγενέστατη θρησκεία, εν συνδυασμό προς τον σεβασμό της θρησκείας του λαού, τάση η οποία διαπιστώνεται σε όλους τους λαούς με αρχέγονη σοφία και ευσέβεια. Διότι ο Απολλώνιος εμφανίζεται ως το ιδανικό του θείου ανθρώπου, ως ο φορέας της θείας σοφίας και ως ο κομιστής νέων αποκαλύψεων.
Κατά τον Φιλόστρατο ο Απολλώνιος εμφανίζεται ως κήρυκας με ξεκαθαρισμένες ιδέες περί Θεού και με υψηλότερη ηθική, συγχρόνως δε ως προφήτης και θαυματοποιός. Δια αυτό νόμισε ο Baur ότι εις τον σοφιστή Απολλώνιο ξαναζεί ο Χριστός, και δηλαδή με άλλες λέξεις ότι ο Φιλόστρατος συνέγραψε την βιογραφία του Τυανέα προς αντίθεση με τα Ευαγγέλια ώστε εις την ιδανική μορφή της χριστιανικής ευσέβειας να αντιπαραβάλει τον ιδανικό άνθρωπο του Εθνικού κόσμου.. Η θεωρία αυτή εγκαταλείφθηκε δίκαια, διότι ο Απολλώνιος εξηγείται εκ του πνεύματος και των τάσεων της εποχής του. Αυτό γίνεται εμφανέστερον αν αντιπαραβάλουμε το έργο του Φιλόστρατου με τις διηγήσεις των απόκρυφων Ευαγγελίων και πράξεων και προς τις συγγενείς διηγήσεις των Εθνικών, οι οποίες επιδράσανε μεγάλως επί του Φιλόστρατου.
Πηγή.Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια
Περισ.βλ.http://www.apologitis.com/
